Kompleks yaşam formları bilinenden daha eski bir tarihte ortaya çıkmış olabilir mi?

Kompleks yaşam formlarının Dünya’da tam olarak ne zaman ortaya çıktığı, hala bilimsel tartışmalara yol açan bir konu olarak güncelliğini koruyor. Bu konuda son yapılan araştırmalardan biri, önceki tahminlerdeki değerlerin yaklaşık 1,5 milyar yıl kadar revize edilmesi gerektiğini öne sürüyor. Bu değerlendirme, Afrika’nın batı kıyısındaki Franceville Havzası’nda yaklaşık 2,1 milyar yıl önce biriken deniz tortul kayaçlarının yeni bir analizine dayanıyor.¹

Franceville Havzası’nda değişimler gözlendi!

Çalışmayı yöneten uluslararası araştırma ekibi, bulunan kaya örneklerinin deniz suyundaki fosfor ve oksijen artışına işaret ettiğini keşfetti. Deniz suyundaki bu artış, daha önce evrimdeki hızlanmalarla ilişkilendirilen bir konu olduğundan araştırmacıların dikkatini çekti. İngiltere’deki Cardiff Üniversitesinden yerbilimci Ernest Chi Fru, denizdeki konsantrasyon artışlarının yaklaşık 635 milyon yıl önceki bir biyolojik evrim dönemiyle bağlantısı olduğunun bilindiğini, ancak bu çalışmanın 2,1 milyar yıl önceki çok daha erken bir dönemi eklediğini belirtti.

Araştırmacılar çalışma sonunda, suda meydana gelen besin zenginleşmesini iki eski kıtanın çarpışmasına bağladı. Bu çarpışmanın, biyolojik karmaşıklığa elverişli bir su altı ortamı sağlayacak kimyasal bir süreç olan siyanobakteriyel fotosentez için uygun koşulları yarattığı düşünüldü. Bu durumun organizma çeşitliliği ve evrimsel sıçramalar için doğal bir laboratuvar yaratacağını iddia eden araştırmacılar, sofistike yaşam biçimlerinin su kütlesinin izole olmasından dolayı başka bir yere yayılamayacağını veya bir sonraki sıçramaya kadar hayatta kalamayacağını söyledi.

İlgini çekebilir: Beyinlerimiz büyüyor mu? Yoksa küçülüyor mu?

Makrofosillerin varlığı bize ne anlatıyor olabilir?

Franceville Havzası’nda gözlenen bir diğer önemli unsur ise mikroskop olmadan görülebilecek büyüklükte, alışılmadık derecede çok sayıdaki fosillerin varlığı oldu. Daha önceki çalışmalar, makrofosillerin gezegendeki ilk karmaşık yaşama işaret ettiğini öne sürmüş olsa da bu keşiflerden ne anlaşılması gerektiği henüz açıklığa kavuşturulamadı. Chi Fru, “Kongo ve São Francisco kratonlarının çarpışmasını ve tek bir ana gövdeye dikilmesini izleyen sualtı volkanlarının, besin açısından zengin bir iç denizi oluşturmak için su bölümünü küresel okyanustan kısıtladığını hatta kestiğini düşünüyoruz,” dedi.

Araştırmacılar elde edilen sonuçlardan ne çıkardı?

Aslında, karmaşık yaşamın binlerce yıl boyunca birkaç kez ortaya çıkmış olabileceği diğer çalışmalarda da öne sürülmüştür. Bilim insanları, hangi yaşam türlerinin ne zaman evrimleştiğini hala belirlemeye çalışıyor ve tüm bu evrimsel sıçramaların kalıcı olup olmayacağına dair kesin bir garanti yok. Geçmişi bu kadar derinlemesine incelemek elbette kolay değil ve bu, araştırmacıların “makrobiyolojik deney” olarak tanımladığı duruma uygun koşulları barındırmış olabilecek eski fosillerin ve ortamların dikkatli bir şekilde analiz edilmesini gerektiriyor.

Yine de tüm bu bulgular, Dünya’daki karmaşık yaşamın iki adımda evrimleştiğine işaret ediyor olabilir: Birinci evrimleşme, 2,1 milyar yıl önceki ilk büyük atmosferik oksijen artışının ardından, ikincisi ise 1,5 milyar yıl sonraki ikinci bir artışın ardından gerçekleşmiş olabilir. Araştırmacıların Prekambriyen Araştırmaları dergisinde yayınladıkları makalede şu sözler, çalışmanın önemini özellikle vurgulamaktadır: “Bu gözlemler, Dünya’nın en eski makrobiyolojik yaşam formlarının evrimi ile yok oluşunu mümkün kılan ve kısıtlayan koşulları anlamamıza eşsiz bir pencere açılmasını mümkün kılıyor.”

Referanslar

1. Nield, D. (2024, July 31). Complex Life on Earth May Be 1.5 Billion Years Older Than We Thought : ScienceAlert. ScienceAlert. https://www.sciencealert.com/complex-life-on-earth-may-be-1-5-billion-years-older-than-we-thought ↩︎